Giới thiệu: Công nghệ VAR (Video Assistant Referee) đã trở thành chủ đề trung tâm trong nhiều cuộc tranh luận bóng đá quốc tế, đặc biệt ở các giải đấu lớn như World Cup, EURO và Champions League. Từ khi được thử nghiệm lần đầu ở Club World Cup 2016 và chính thức áp dụng ở World Cup 2018, VAR vừa tăng độ chính xác quyết định trọng tài vừa làm dấy lên lo ngại về trải nghiệm khán giả và thời gian xử lý tình huống.
VAR là gì và cách hoạt động theo Luật FIFA 2024/25
VAR (Video Assistant Referee) là hệ thống hỗ trợ trọng tài bằng video nhằm giúp đưa ra quyết định chính xác trong các tình huống quan trọng. Theo Luật Bóng đá FIFA 2024/25 (Phần “Video Assistant Referees”), phòng VAR gồm đội trọng tài video theo dõi trận đấu với nhiều góc quay, đồng thời trao đổi trực tiếp với trọng tài chính qua tai nghe.
VAR chỉ can thiệp trong 4 nhóm tình huống được phép: xác định bàn thắng, tình huống dẫn đến bàn thắng (việt vị, phạm lỗi), quyết định phạt đền, thẻ đỏ trực tiếp và nhận diện nhầm cầu thủ. Quyết định cuối cùng vẫn thuộc về trọng tài chính trên sân, có thể dựa vào đề xuất của VAR hoặc tự xem lại qua màn hình bên sân.
Lợi ích: nâng cao tính công bằng và độ chính xác
- Giảm lỗi nhận định trọng tài trong các trận đấu đỉnh cao, đặc biệt ở các tình huống việt vị sát, chạm tay trong vòng cấm hay nhận dạng nhầm.
- Tăng uy tín giải đấu, giảm số vụ kiện cáo sau trận và bảo vệ hình ảnh tổ chức.
- Cho phép xử lý quyết định dựa trên bằng chứng video, giúp các kết quả phản ánh sát sự thật diễn biến trên sân.
Hạn chế và điểm tranh cãi
- Thời gian xử lý: mặc dù luật khuyến nghị xử lý nhanh (thường 1–3 phút), nhiều tình huống vẫn kéo dài gây gián đoạn cảm xúc trận đấu.
- Trải nghiệm khán giả: cảm giác “bùng nổ” của bàn thắng đôi khi bị “nén” khi chờ VAR xác nhận.
- Vận hành và con người: độ chính xác phụ thuộc vào chất lượng camera, quy trình vận hành và yếu tố con người ở phòng VAR; lỗi giao tiếp nội bộ từng khiến nhiều bàn thắng bị từ chối như trường hợp Liverpool ở Premier League 2023/24.
- Tiêu chuẩn áp dụng: những khác biệt nhỏ trong cách triển khai giữa các giải (góc quay, quy trình ra quyết định) dẫn tới cảm nhận không đồng nhất về công bằng.
Ví dụ điển hình
World Cup 2018: VAR xác định pha chạm tay của Ivan Perisic (Croatia) trong chung kết, dẫn tới phạt đền cho Pháp và ảnh hưởng trực tiếp tới kết quả.
Tình huống Ivan Perisic bị VAR xác định chạm tay dẫn đến penalty ở World Cup 2018EURO 2024: bàn thắng của Xavi Simons (Hà Lan) vào lưới Pháp bị hủy do lỗi việt vị liên quan đến pha phạm luật, gây tranh cãi trên truyền thông và mạng xã hội.
Premier League 2023/24: một bàn thắng của Liverpool bị từ chối do lỗi trong quy trình liên lạc giữa tổ VAR và Ban trọng tài Anh, khiến BTC phải công khai xin lỗi.
Những câu hỏi thường gặp
- VAR có thể tự quyết định thay trọng tài không?
- Không. VAR chỉ tư vấn; trọng tài chính mới có quyền quyết định cuối cùng.
- Đội bóng có thể yêu cầu xem VAR không?
- Theo Luật FIFA 2024/25, clb và cầu thủ không được yêu cầu trực tiếp; chỉ VAR chủ động hoặc trọng tài chính yêu cầu xem lại.
- Thời gian kiểm tra VAR tối đa là bao lâu?
- Luật không quy định giới hạn cứng nhưng khuyến nghị xử lý nhanh; thực tế thường nằm trong khoảng 1–3 phút cho mỗi tình huống.
Kết luận
VAR đã trở thành phần không thể thiếu của bóng đá hiện đại nhờ nâng cao độ chính xác trong các quyết định trọng yếu, đồng thời đặt ra thách thức trong vận hành và trải nghiệm người xem. Việc cải tiến quy trình, nâng cao năng lực đội ngũ vận hành và chuẩn hóa công nghệ giữa các giải đấu sẽ quyết định tương lai của VAR. Bạn nhận định thế nào về vai trò của VAR hiện nay? Hãy để lại bình luận bên dưới.
