Vòng 1 Premier League 2025/26 chứng kiến một tình huống tranh cãi ở phút 89 khi Matheus Cunha bị William Saliba kéo ngã trong vòng cấm, nhưng trọng tài Simon Hooper không thổi phạt và VAR không can thiệp. Theo tiết lộ từ truyền thông Anh, tổ VAR do Mike Dean đứng đầu nhận định “có va chạm chân nhưng không đủ để chuyển thành phạt đền”. Sự việc đặt ra câu hỏi căn bản: khi nào một pha va chạm trong vòng cấm được coi là phạm lỗi trực tiếp theo Luật 12 của IFAB và FIFA, và VAR có thể làm gì trong tình huống như vậy?
Diễn biến tình huống phút 89
Phút 89, Matheus Cunha lao vào khu vực cấm địa, giao tranh với William Saliba. Video chậm cho thấy có tiếp xúc giữa hai cầu thủ; Cunha ngã trong vòng cấm nhưng trọng tài Hooper tiếp tục cho trận đấu diễn ra. Quyết định không thổi phạt ngay lập tức đã làm dấy lên tranh luận trên mạng xã hội và cộng đồng CĐV, bởi đây là tình huống có thể thay đổi kết quả trận đấu ở những phút cuối.
Trọng tài gây tranh cãi khi không thổi phạt tình huống va chạm giữa Saliba với Cunha.
Luật 12 — Phạm lỗi trực tiếp và phạm lỗi gián tiếp
Luật 12 (Phạm lỗi và hành vi sai trái) quy định rõ phạm lỗi là hành vi vi phạm luật trong khi bóng đang trong cuộc, thường là tác động trực tiếp đến đối phương. Luật phân biệt hai nhóm phạm lỗi chính:
- Phạm lỗi trực tiếp: các hành vi có yếu tố va chạm vật lý rõ ràng và có khả năng dẫn tới quả phạt trực tiếp hoặc phạt đền khi xảy ra trong vòng cấm. Ví dụ: đá, đẩy, kéo, cản đường, nhảy vào người, tắc bóng nguy hiểm bằng lực, dùng tay chơi bóng (ngoại trừ thủ môn trong khu vực của mình).
- Phạm lỗi gián tiếp: các hành vi vi phạm không có va chạm trực tiếp rõ ràng nhưng vẫn ảnh hưởng tới cách chơi, ví dụ chặn phát bóng bằng kỹ thuật không đúng, chơi nguy hiểm mà không chạm đối thủ, phản ứng thái quá với quyết định của trọng tài.
Mức độ xử lý (không phạt, thổi phạt, thẻ vàng, thẻ đỏ) phụ thuộc vào mức độ cẩu thả, liều lĩnh hay sử dụng lực quá mức của hành vi:
- Careless (cẩu thả) — chỉ thổi phạt.
- Reckless (liều lĩnh) — thổi phạt + thẻ vàng.
- Using excessive force (dùng lực quá mức) — thẻ đỏ trực tiếp.
Tiêu chí trọng tài khi ra quyết định
Khi xem xét một pha va chạm trong vòng cấm, trọng tài và tổ VAR cân nhắc các yếu tố sau:
- Vị trí tiếp xúc: có phải Saliba chạm vào bóng trước hay chạm vào chân Cunha?
- Lực tác động và hướng tiếp xúc: có dấu hiệu dùng lực quá mức hay ý đồ ngăn cản rõ ràng?
- Hậu quả trực tiếp: hành vi có làm mất cơ hội ghi bàn rõ rệt hay gây chấn thương?
- Bối cảnh tình huống: tốc độ di chuyển, tranh chấp hai bên, khả năng điều khiển bóng của cầu thủ tấn công.
Theo báo cáo truyền thông, tổ VAR do Mike Dean đứng đầu nhận thấy “có va chạm chân nhưng không đủ để cầu thành phạt đền”, nghĩa là các tiêu chí trên được đánh giá là chưa đạt ngưỡng phạm lỗi trực tiếp dẫn tới phạt đền.
Vai trò và giới hạn của VAR
VAR chỉ can thiệp trong bốn loại tình huống trọng yếu: bàn thắng, thẻ đỏ trực tiếp, phạt đền và nhầm lẫn nhận thẻ. Điều này nhằm đảm bảo vai trò hỗ trợ công bằng mà không biến trọng tài chính thành người phán xử mọi lỗi nhỏ trên sân.
Các lỗi trực tiếp như tắc bóng nguy hiểm, đá hoặc đẩy đối phương đều có thể dẫn tới thẻ phạt nghiêm trọng, tùy theo mức độ.
Can thiệp của VAR dựa trên tiêu chí “clear and obvious error” (lỗi rõ ràng và nghiêm trọng). Nếu khi xem lại băng hình, tổ VAR cho rằng quyết định ban đầu là lỗi rõ ràng, họ sẽ yêu cầu trọng tài chính xem lại tình huống hoặc trực tiếp khuyến nghị thay đổi quyết định. Ngược lại, nếu tình huống mang tính tranh chấp và không có lỗi hiển nhiên, quyết định trên sân được giữ nguyên.
Ví dụ lịch sử
Pha khóa tay của Sergio Ramos với Mohamed Salah ở chung kết Champions League 2018 là minh họa về hậu quả chiến thuật của một pha phạm lỗi không bị trọng tài xử lý kịp thời. Paulo hành động không bị thổi phạt ngay lập tức, nhưng hậu quả khiến Salah chấn thương nặng, ảnh hưởng lớn tới thế trận và kết quả cuối cùng.
Pha khóa tay khiến Mohamed Salah chấn thương là ví dụ điển hình cho hậu quả chiến thuật từ một lỗi không bị thổi phạt.
Những hiểu lầm thường gặp
- Nhầm lẫn giữa lỗi trực tiếp và gián tiếp: không phải mọi va chạm trong vòng cấm đều là phạt đền.
- Đánh giá dựa trên kết quả (ví dụ chấn thương) thay vì hành vi tại thời điểm xảy ra.
- Tin rằng VAR “sửa mọi lỗi”: VAR chỉ can thiệp nếu có sai sót rõ ràng thuộc 4 tình huống nêu trên.
VAR chỉ can thiệp trong các tình huống trọng yếu như bàn thắng, thẻ đỏ trực tiếp, phạt đền, hoặc nhầm lẫn thẻ.
Kết luận
Tình huống Saliba — Cunha ở phút 89 là ví dụ điển hình của những ranh giới khó phân định giữa lỗi trực tiếp và gián tiếp trong Luật 12. Quyết định của trọng tài Simon Hooper, được tổ VAR đánh giá không đủ tiêu chí để thay đổi, phản ánh cách tiếp cận dựa trên tiêu chí “clear and obvious error” và giới hạn can thiệp của công nghệ. Với người hâm mộ và chuyên gia, việc hiểu rõ Luật 12 và nguyên tắc hoạt động của VAR giúp phân tích chính xác hơn các quyết định trên sân.
Bạn đánh giá thế nào về quyết định này? Hãy để lại ý kiến dưới bài viết để cùng trao đổi phân tích chuyên sâu.
