Hiệp phụ (extra time) là phần thời gian thi đấu bổ sung được sử dụng khi một trận đấu loại trực tiếp kết thúc với tỷ số hòa sau 90 phút thi đấu chính thức. Hiểu rõ cơ chế, thời lượng và các quy định liên quan đến hiệp phụ giúp người hâm mộ nắm bắt chính xác diễn biến trận đấu, phân biệt rõ với khái niệm thời gian bù giờ và tránh nhầm lẫn thường gặp. Từ khóa chính: hiệp phụ.
Định nghĩa và khung luật chung
- Theo Laws of the Game 2024–2025 (Luật 7 và Luật 10), hiệp phụ gồm 2 hiệp, mỗi hiệp 15 phút, tổng cộng 30 phút.
- Hiệp phụ chỉ được áp dụng trong các trận đấu loại trực tiếp có quy định phân định thắng-thua ngay trong trận (ví dụ: vòng loại trực tiếp, chung kết).
- Nếu sau 30 phút hiệp phụ tỷ số vẫn hòa, trận đấu sẽ được quyết định bằng loạt sút luân lưu (theo Luật 10).
Thời gian thi đấu và các quy tắc kỹ thuật
- Cấu trúc: Hiệp 1 của hiệp phụ 15 phút — nghỉ ngắn (thường 1–2 phút) — Hiệp 2 của hiệp phụ 15 phút. Thời gian nghỉ giữa hai hiệp phụ không kéo dài như giữa hai hiệp chính.
- Thời gian bù giờ trong hiệp phụ: Trọng tài có thể cộng thêm thời gian bù giờ ở mỗi hiệp phụ nếu có gián đoạn (chấn thương, VAR, thay người quá nhiều lần gây chậm). Tổng 30 phút hiệp phụ là bắt buộc, trừ khi luật giải đấu quy định khác.
- Thay người: Theo quy định hiện hành, mỗi đội được phép thêm 1 lượt thay người trong hiệp phụ (ngoài số lượt thay thông thường theo quy định giải đấu). Điều này có thể nâng tổng số lượt thay tối đa nếu giải đấu cho phép nhiều lượt thay trong 90 phút (ví dụ nâng lên tối đa 6 lượt nếu giải áp dụng 5 lượt thay + 1 hiệp phụ).
- Quy định đã bãi bỏ: Luật “golden goal” (bàn thắng vàng) và “silver goal” không còn được áp dụng; kể từ khi bị loại bỏ, hiệp phụ luôn đá đủ 30 phút ngay cả khi có bàn thắng.
Khi nào áp dụng hiệp phụ — phân biệt với thời gian bù giờ
- Hiệp phụ áp dụng khi trận đấu kết thúc 90 phút chính thức (bao gồm thời gian bù giờ của hai hiệp) với tỷ số hòa, và giải đấu yêu cầu phân định thắng-thua ngay trong trận.
- Thời gian bù giờ (stoppage time) là phần thời gian được cộng vào cuối mỗi hiệp 45 phút để bù cho thời gian bị mất do chấn thương, thay người, VAR… Đây là khái niệm khác hoàn toàn so với hiệp phụ.
Mbappé lập hat-trick trong hiệp phụ giúp Pháp kéo trận chung kết World Cup 2022 vào loạt luân lưu
Ảnh hưởng về thể lực, tâm lý và chiến thuật
- Thể lực: Hiệp phụ đòi hỏi khả năng hồi phục và dự bị chiến lược. Nhiều đội tính toán sử dụng huấn luyện viên thay đổi nhân sự để tận dụng lợi thế thể lực của cầu thủ dự bị.
- Tâm lý: Hiệp phụ thường làm gia tăng áp lực; các sai sót cá nhân dễ dẫn tới bàn thua quyết định. Các trận hiệp phụ thường được ghi nhận là thời điểm quan trọng của chiến thuật phòng ngự chủ động hoặc phản công nhanh.
- Chiến thuật: Huấn luyện viên có thể chuyển sang chơi phòng ngự – chờ phản công, hoặc gia tăng pressing để tìm bàn thắng sớm. Quyết định sử dụng quyền thay người thêm trong hiệp phụ thường mang tính then chốt.
Sergio Ramos đánh đầu gỡ hòa ở phút bù giờ, mở ra hiệp phụ và màn ngược dòng của Real Madrid tại chung kết Champions League 2014
Ví dụ lịch sử và tình huống nổi bật
- Real Madrid 2014 (Chung kết UEFA Champions League vs Atlético Madrid): Sergio Ramos gỡ hòa 1–1 ở phút 90+3, trận đấu bước vào hiệp phụ. Trong 30 phút hiệp phụ, Real ghi liên tiếp 3 bàn để thắng 4–1 và giành La Décima. Đây là ví dụ điển hình cho tác động hiệp phụ lên kết quả.
- World Cup 2006 (Chung kết): Trận Italy vs Pháp kéo sang hiệp phụ; trong thời gian này Zinedine Zidane bị truật quyền vì pha húc đầu vào Marco Materazzi, dẫn tới tấm thẻ đỏ. Trận kết thúc 1–1 sau hiệp phụ, Italy thắng 5–3 trên loạt luân lưu.
- World Cup 2022 (Chung kết): Kylian Mbappé ghi hat-trick, giúp Pháp cân bằng tỷ số và đưa trận đấu vào hiệp phụ trước khi Argentina giành chiến thắng ở loạt luân lưu — minh chứng về tầm quan trọng quyết định của bàn thắng và hiệp phụ trong các trận lớn.
Zidane húc đầu Materazzi trong hiệp phụ chung kết World Cup 2006, một khoảnh khắc thay đổi cục diện trận đấu
Những sai lầm phổ biến cần tránh
- Nhầm lẫn giữa hiệp phụ và thời gian bù giờ: Nhiều khán giả cho rằng hiệp phụ là phần bù sau 90 phút; thực tế hiệp phụ là phần thời gian bổ sung riêng, chỉ áp dụng cho trận loại trực tiếp.
- Tin vào “bàn thắng vàng”: Golden goal đã bị loại từ năm 2004; hiệp phụ ngày nay luôn phải đá đủ 30 phút (trừ quy định đặc biệt của giải).
- Chủ quan về thể lực: Một số đội bị loại vì không có phương án quay vòng hoặc quản lý thể lực hợp lý trước và trong hiệp phụ.
Khán giả thường nhầm lẫn giữa hiệp phụ và thời gian bù giờ; hai khái niệm này khác nhau về bản chất và áp dụng
Câu hỏi thường gặp (FAQ)
- Hiệp phụ có bao nhiêu phút? Hai hiệp, mỗi hiệp 15 phút — tổng 30 phút. Nếu vẫn hòa, loạt sút luân lưu sẽ được tiến hành.
- Có còn luật “bàn thắng vàng”? Không. FIFA bãi bỏ golden goal từ 2004.
- Thay người trong hiệp phụ có được cộng thêm? Có — mỗi đội được phép thêm 1 lượt thay người trong hiệp phụ (theo quy định FIFA/Laws of the Game hiện hành), tùy quy định giải đấu về tổng lượt thay.
Kết luận
Hiệp phụ là giai đoạn quyết định trong các trận đấu loại trực tiếp, kết hợp yếu tố thể lực, chiến thuật và tâm lý. Nắm rõ quy định Luật 7 và Luật 10 của Laws of the Game, sự khác biệt so với thời gian bù giờ và ví dụ lịch sử (Real Madrid 2014, World Cup 2006, 2022) giúp người hâm mộ hiểu đúng diễn biến và tính chất của hiệp phụ. Bạn nhận định thế nào về tầm ảnh hưởng của hiệp phụ trong các trận đấu lớn? Hãy để lại bình luận bên dưới.
Tài liệu tham khảo:
- Laws of the Game 2024–2025 (FIFA/IFAB) — Luật 7, Luật 10.
- Lịch sử quyết định FIFA về golden goal (bãi bỏ từ 2004).
- Biên niên sử các trận chung kết: UEFA Champions League 2014, FIFA World Cup 2006, FIFA World Cup 2022.
