Mở đầu: Trong thực tế thi đấu, nhiều người hỏi: ai mới thực sự có quyền ra quyết định chiến thuật trực tiếp từ khu kỹ thuật? Theo quy định IFAB – Laws of the Game 2024–2025 và thực tiễn tại các giải chuyên nghiệp, chỉ người đại diện chính thức được phép truyền đạt chỉ đạo chiến thuật từ khu kỹ thuật. Bài viết này làm rõ cơ cấu ban huấn luyện, phân biệt vai trò HLV trưởng, Giám đốc Kỹ thuật (GĐKT) và trợ lý, đồng thời trình bày hệ quả khi vi phạm quy định và một số ví dụ thực tế.
Cơ cấu ban huấn luyện và phạm vi nhiệm vụ
Trong bóng đá chuyên nghiệp, ban huấn luyện thường gồm ba cấp chính:
- HLV trưởng (Head Coach/Manager): người chịu trách nhiệm cuối cùng về đội một — lựa chọn đội hình, chỉ đạo chiến thuật, thay người và chịu trách nhiệm kết quả trận đấu.
- Giám đốc Kỹ thuật (Technical Director): phụ trách chiến lược phát triển dài hạn, tuyển chọn, đào tạo và định hướng lối chơi cấp câu lạc bộ hoặc liên đoàn; thường không can thiệp trực tiếp vào chỉ đạo trận đấu.
- Trợ lý HLV (Assistant Coach): hỗ trợ công việc huấn luyện hằng ngày, phân tích đối thủ, báo cáo tình huống và đề xuất điều chỉnh; không có quyền ra lệnh chính thức trên sân trừ khi được ủy quyền hợp lệ.
Vai trò chuyên biệt được phân định rõ để đảm bảo trách nhiệm và tính minh bạch trong trận đấu. Theo IFAB, chỉ một người tại một thời điểm được phép truyền đạt chỉ đạo chiến thuật từ khu kỹ thuật; người đó phải là thành viên đã được đăng ký chính thức làm đại diện đội (Team Official).
Ban huấn luyện và vai trò phân công trên băng ghế kỹ thuật của đội bóng chuyên nghiệp
Quy định IFAB – điểm chính cần biết
Theo Luật 1 – The Field of Play (Technical Area) của IFAB 2024/2025:
- “Only one person at a time is authorised to convey tactical instructions from the technical area.” — Chỉ một người tại một thời điểm được phép đưa ra chỉ đạo chiến thuật từ khu kỹ thuật.
- Người đó thường là HLV trưởng hoặc người được liên đoàn/ban tổ chức giải công nhận thay thế tạm thời khi HLV trưởng không thể thực hiện nhiệm vụ (ví dụ bị truất quyền chỉ đạo).
- Các thành viên khác (GĐKT, trợ lý, nhân viên y tế…) chỉ được đưa ra ý kiến khi HLV cho phép nhưng không được vi phạm quy định về ứng xử trong khu kỹ thuật.
Vi phạm quy định có thể dẫn đến xử lý của trọng tài: cảnh cáo (thẻ vàng) hoặc truất quyền chỉ đạo (thẻ đỏ) dành cho cán bộ đội bóng theo Luật 12 – Fouls and Misconduct (Misconduct by team officials).
HLV trưởng trên đường biên, người có quyền quyết định chiến thuật chính thức trong trận đấu
Vai trò cụ thể trong trận đấu
HLV trưởng
- Quyền hạn: quyết định đội hình xuất phát, sơ đồ chiến thuật, thay người, chỉ đạo trực tiếp trong trận.
- Trách nhiệm: chịu trách nhiệm cuối cùng về kết quả và các quyết sách chiến thuật; có thể bị cảnh cáo hoặc truất quyền nếu hành vi trái luật.
Giám đốc Kỹ thuật (GĐKT)
- Quyền hạn: định hướng chiến lược dài hạn, xây dựng triết lý câu lạc bộ, tham gia tuyển chọn và đào tạo.
- Phạm vi trên trận: không có quyền chính thức ra chỉ đạo từ khu kỹ thuật trừ khi được đăng ký và ủy quyền hợp lệ trước trận.
Trợ lý HLV
- Quyền hạn: hỗ trợ HLV trưởng bằng dữ liệu, quan sát, đề xuất thay đổi; chỉ được thực thi quyết định chiến thuật khi HLV trưởng ủy quyền hợp lệ (ví dụ HLV bị truất quyền).
- Thực tế: đóng vai trò quan trọng trong việc chuyển thông tin kỹ thuật, nhưng không vượt quyền quyết định chính thức.
Hệ quả khi vi phạm và ví dụ thực tế
- Hình thức xử lý: trọng tài có quyền cảnh cáo (thẻ vàng) hoặc truất quyền chỉ đạo (thẻ đỏ) với thành viên đội bóng vi phạm Luật 1 và Luật 12.
- Ví dụ thực tế:
- Champions League 2010/11: Jose Mourinho bị cấm chỉ đạo 2 trận; trợ lý Aitor Karanka thay dẫn dắt đội trong thời gian HLV bị kỷ luật.
- EURO 2024: Giám đốc kỹ thuật Rudi Völler nhiều lần trao đổi qua bộ đàm trên khán đài nhưng không thể ra lệnh trực tiếp cho cầu thủ do quy định IFAB.
Aitor Karanka thay HLV trưởng dẫn dắt Real khi Mourinho bị cấm chỉ đạo, minh họa quyền hạn của người đại diện chính thức
Những hiểu lầm thường gặp
- “GĐKT có thể chỉ đạo trận đấu nếu cả ban huấn luyện đồng ý”: Không đúng — cần có đăng ký chính thức với BTC/đơn vị tổ chức trận đấu.
- “Trợ lý có thể thay HLV đưa ra chỉ đạo bất cứ lúc nào”: Chỉ khi HLV trưởng không có mặt hoặc bị truất quyền và người thay được công nhận chính thức.
- “Nhiều người lên băng ghế kỹ thuật đồng nghĩa nhiều người có quyền chỉ đạo”: Số lượng nhân sự trên ghế không thay đổi quyền hạn đã đăng ký trong danh sách thi đấu.
Kết luận: Theo IFAB/FIFA 2024–2025, quyền ra chỉ đạo chiến thuật trên sân thuộc về người đại diện chính thức của đội (thường là HLV trưởng). GĐKT và trợ lý đóng vai trò hỗ trợ và chiến lược, nhưng không thể trực tiếp ra lệnh trên sân nếu không được đăng ký hoặc ủy quyền hợp lệ. Việc phân định rõ ràng này nhằm bảo đảm minh bạch, trách nhiệm và trật tự trong thi đấu.
Bạn nhận định thế nào về mức độ ảnh hưởng của GĐKT và trợ lý đối với thành công dài hạn của một đội bóng? Hãy để lại bình luận bên dưới.
